Toinen maailmansota voisi näyttää erilaiselta, jos USA olisi miehittänyt Suomen – tutkijan mielestä se olisi voinut olla liittoutuneille katastrofi
Yle (Финляндия): если бы Америка оккупировала Финляндию, по мнению ученого это могло бы стать катастрофой для союзников
Nykyisen tiedon perusteella voidaan päätellä, että pohjoisen maihinnousu olisi voinut heikentää liittoutuneiden asemaa.
На основании современной информации можно сделать вывод, что высадка на Севере могла бы ослабить позицию союзников.
Suomen sotahistoria voisi mahdollisesti näyttää toisenlaiselta, jos suomalaisten ja yhdysvaltalaisten salaiset neuvottelut olisivat päätyneet eri lopputulokseen.
Liittoutuneet pyrkivät irrottamaan Suomen toisesta maailmansodasta jo paljon ennen kuin Suomi lopulta sopi erillisrauhasta Neuvostoliiton kanssa syksyllä 1944.
Антигитлеровская коалиция хотела вывести Финляндию из Второй мировой войны задолго до того, как Финляндия заключила сепаратный мир с Советским Союзом осенью 1944 года.
Aktiivisinta roolia tässä edusti Yhdysvallat.
Наиболее активная роль в этом процессе была у Америки.
Yle uutisoi aiemmin, että Oulun yliopiston historian dosentin Henry Oinas-Kukkosen tuoreen tutkimuksen mukaan Suomen sodasta irtautumiseen liittyviä sotilaallisia keinoja ja mahdollisuuksia pohdittiin vakavasti liittoutuneiden sotilasjohdossa.
Ранее «Юле» (Yle) уже писала о недавнем исследовании доцента истории Хенри Ойнаса-Кукконена (Henri Oinas-Kukkonen), согласно которому способы и возможности вывести Финляндию из войны активно обсуждались в руководстве антигитлеровской коалиции.
Suomalaiset hakivat itsekin erillisrauhan mahdollisuutta heti, kun alkoi näyttää selvältä, ettei Adolf Hitlerin johtama Saksa voittaisi sotaa.
Когда стало понятно, что Германия под руководством Адольфа Гитлера вряд ли выиграет войну, финны сами начали сразу же искать пути к сепаратному миру.
Suomen ja Saksan sodanaikaisista suhteista väitelleen Turun yliopiston eduskuntatutkimuskeskuksen johtajan Markku Jokisipilän mukaan Suomessa tajuttiin jo hyvin varhaisessa vaiheessa, että Saksa häviäisi sodan.
Директор Центра парламентских исследований при Университете Турку Маркку Йокисипиля (Markku Jokisipilä) говорит, что финны довольно рано поняли, что Германия может проиграть.
– Ensimmäisenä asia valkeni ammattisotilaille Mikkelin päämajassa jo vuoden 1941 joulukuussa, kun sen enempää Moskovaa kuin Leningradiakaan ei onnistuttu valtaamaan, Jokisipilä sanoo.
«В штабе Миккели об этом задумались уже в декабре 1941 года, когда Гитлеру не удалось захватить Москву и Ленинград», — говорит Йокисипиля.
Так сейчас выглядит бывшая штаб-квартира Маннергейма в Миккели.
Suomalaisten kannalta ratkaiseva käänne tapahtui kuitenkin sen jälkeen kun Stalingradin taistelu päättyi saksalaisten antautumiseen vuoden 1943 alussa.
С точки зрения финнов, решающий поворот все же наступил позже, после поражения немцев в Сталинградской битве в начале 1943 года.
Sen jälkeen Mannerheim kutsui välittömästi poliittisen sisärenkaan Mikkelin päämajaan, jossa päätettiin, että Suomen piti alkaa etsiä tietä rauhaan.
Тогда Маннергейм срочно пригласил представителей финского руководства в штаб Миккели, где было принято решение: Финляндия должна как можно скорее искать путь к заключению мирного договора.
Yhtenä juonteena Suomen rauhanpohdinnoissa oli myös ajatus Pohjois-Suomen miehittämisestä amerikkalaisjoukoilla, jolla olisi estetty puna-armeijan marssi Suomeen. Tätä mietittiin suomalaisten ja yhdysvaltalaisten yhteisissä salaisissa keskusteluissa reilu vuosi ennen jatkosodan päättymistä.
Одним из сценариев выхода Финляндии из войны была оккупация Северной Финляндии американскими войсками. Таким образом можно было бы воспрепятствовать вторжению в Финляндию Красной армии. Эта тема обсуждалась на секретных переговорах американцев и финнов за год до окончания Войны-продолжения (Советско-финской войны 1941-1944 годов).
Ajatus maihinnoususta Pohjois-Norjaan ei kuitenkaan ollut uusi. Neuvostoliiton diktaattori Josif Stalin oli vaatinut sitä jo pitkin sotaa ja itse asiassa brittiläinen laivasto-osasto hyökkäsikin Norjan Kirkkoniemeen ja Suomen Liinahamarin satamaan Petsamossa kesällä 1941.
Однако идея о высадке в Северной Норвегии не была новой. Советский диктатор Иосиф Сталин требовал этого шага на протяжении всей войны, и британская морская авиация уже совершала налет на норвежский Киркенес и финский порт Лиинахамари в Петсамо летом 1941 года.
Liinahamarin ja Kirkkoniemen pommituksiin osallistuneet torpedopommittajat tuotiin paikalle lentotukialuksilla HMS Furious ja HMS Victorious.
Hyökkäys oli suomalaisille järkytys, sillä Suomi ja Iso-Britannia eivät hyökkäyksen aikana olleet sodassa keskenään. Iso-Britannia julisti sodan Suomelle vasta myöhemmin itsenäisyyspäivänä 6.12.1941.
Это стало потрясением для финнов, ведь Финляндия и Великобритания тогда официально еще не были врагами. Великобритания объявила войну Финляндии позже, в День независимости Финляндии шестого декабря 1941 года.
Uusi rintama olisi muuttanut sodan kulkua
Новый фронт мог бы изменить ход войны
Sitä miten maihinnousu pohjoisessa olisi vaikuttanut toisen maailmansodan kulkuun on tietysti jälkikäteen mahdotonta arvioida tarkkaan.
Конечно, сейчас трудно сказать, как высадка на севере повлияла бы на ход Второй мировой войны.
Nykyisen tiedon perusteella voi kuitenkin päätellä, että se olisi voinut jopa heikentää liittoutuneiden asemaa. Markku Jokisipilä korostaa tarkastelevansa asiaa historian tutkijana eikä ammattisotilaana, mutta hän arvioi, että uusi rintama olisi merkinnyt liittoutuneille isoja riskejä.
Однако, с учетом имеющейся сейчас информации, можно прийти к выводу, что высадка на севере могла бы даже ослабить позиции антигитлеровской коалиции. Маркку Йокисипиля подчеркивает, что изучает этот вопрос как историк, а не как профессиональный военный, и все же считает, что новый фронт мог бы оказаться рискованным для антигитлеровской коалиции.
– Siinä olisi liittoutuneiden näkökulmasta ollut mahdollisuus jopa toisen maailmansodan mittaluokassa pienimuotoiseen sotilaalliseen katastrofiin, Jokisipilä sanoo.
«В масштабах Второй мировой войны это могло стать для антигитлеровской коалиции небольшой военной катастрофой», — говорит Йокисипиля.
Saksalla oli alueella paljon raskasta kalustoa ja vahvat ilmavoimat. Pohjois-Norjan ja Lapin alueella oli enimmillään noin 250 000 sotilasta.
У Германии на этой территории было много тяжелой техники и воздушных сил. На территории Северной Норвегии и Лапландии находились около 250 тысяч солдат.
– Operaatio olisi hajottanut liittoutuneiden voimavaroja. Se olisi vienyt liittoutuneet vähän samanlaiseen tilanteeseen, jossa Saksa oli kärvistellyt jo pidemmän aikaa. Sillähän oli sodittavana useita eri rintamia, Jokisipilä sanoo.
«Операция могла бы истощить силы антигитлеровской коалиции. Коалиция могла бы оказаться в ситуации, в какой-то степени напоминающей положение Германии. Ведь она тоже вела действия на нескольких фронтах», — говорит Йокисипиля.
Poliittisesti kiinnostavampi kuin sotilaallisesti
Интереснее с политической точки зрения, чем с военной
Vaikka suomalaiset keskustelivat Pohjois-Suomen miehityssuunnitelmasta vuonna 1943 yhdysvaltalaisten kanssa, Markku Jokisipilän mukaan liittoutuneiden puolella kaikkein aktiivisin pohjoisen rintaman kannattaja oli alun perin Ison-Britannian pääministeri Winston Churchill.
И хотя в 1943 году финны обсуждали сценарий оккупации Северной Финляндии с американцами, Маркку Йокисипиля считает, что среди участников антигитлеровской коалиции главным сторонником открытия северного фронта изначально был премьер-министр Великобритании Уинстон Черчилль (Winston Churchill).
Yhdysvallat säilyttikin aivan sodan lopulle saakka diplomaattisuhteet Suomeen eikä koskaan julistanut Suomelle sotaa kuten muut liittoutuneet maat.
Америка до самого конца войны сохранила дипломатические отношения с Финляндией и никогда не объявляла Финляндии войну — в отличие от других стран антигитлеровской коалиции.
Ylipäänsä ajatus Pohjois-Norjan maihinnoususta eli vahvimmin nimenomaan liittoutuneiden poliittisessa johdossa. Esimerkiksi Yhdysvaltain Helsingin asiainhoitaja Robert McClintock raportoi Yhdysvaltain ulkoministeriölle, että Suomen erillisrauha olisi voinut heikentää Saksan liittolaisten taistelumoraalia.
В целом идею высадки в Северной Норвегии более всего поддерживало политическое руководство антигитлеровской коалиции. Например, полпред США в Хельсинки Роберт Макклинток (Robert McClintock) писал в Государственный департамент, что сепаратный мир с Финляндией мог бы ослабить боевой дух союзников Германии.
Suomessa ajatus pohjoisesta rintamasta tuntui epärealistiselta, vaikka sitä pohdittiinkin.
Финляндии идея открытия северного фронта казалась нереалистичной, хотя ее и рассматривали.
Sodanaikainen pääministeri Edwin Linkomies arvelikin myöhemmin muistelmissaan Vaikea aika, että liittoutuneiden toiminnassa oli kyse savuverhosta, jolla yritettiin siirtää huomio pois suunnitteilla olleesta suuresta maihinnoususta Ranskan rannikolla Normandiassa.
Премьер-министр Финляндии в годы войны Эдвин Линкомиес (Edwin Linkomies) позже писал в мемуарах «Сложное время» (Vaikea aika), что своими действиями антигитлеровская коалиция хотела создать эффект дымовой завесы, которая должна была отвлечь мир от планировавшейся высадки на побережье французской Нормандии.
Myös Saksassa arvioitiin liittoutuneiden pyrkivän avaamaan toisen rintaman todennäköisemmin Välimerelle kuin Jäämerelle, raportoi myös Suomen lähettiläs T. M. Kivimäki Suomen ulkoministeriölle huhtikuussa 1943. Kolme kuukautta myöhemmin liittoutuneet nousivat maihin Sisiliassa.
Германия полагала, что антигитлеровская коалиция, скорее всего, откроет второй фронт у Средиземного моря, а не у Северного Ледовитого океана. Об этом сообщал в апреле 1943 года Министерству иностранных дел Финляндии посол Финляндии в Берлине Тойво Кивимяки (Toivo Kivimäki). Спустя три месяца антигитлеровская коалиция высадилась на Сицилии.
Henry Oinas-Kukkosen tutkimuksen mukaan pohjoista hyökkäyssuuntaa ja Suomen asemaa mietittiin kuitenkin niin vakavasti, että se oli pohdittavana korkealla tasolla Yhdysvaltain sodanjohdossa, kun USA:n puolustushaarakomentajien neuvosto eli Joint Chiefs of Staff pohti sen mahdollisuuksia.
Согласно исследованию Хенри Ойнас-Кукконена, вопросы, касающиеся северного направления и положения Финляндии, обсуждали настолько серьезно, что их даже рассматривали на высоком уровне в военном руководстве Америки — в Объединенном комитете начальников штабов армии США.
Sotilaiden tarkastelussa maihinnousua pidettiin kuitenkin lopulta liian vaativana ja vaarallisena eikä sitä koskaan toteutettu.
Однако в итоге идею высадки посчитали слишком рискованной, и она так и не была реализована.
Свежие комментарии