Korona sai jopa 90 000 suomalaista miettimään itsemurhaa, kertoo tuore tutkimus – oma koira pelasti Janne Keinäsen, kun hän halusi tappaa itsensä
Новое исследование: во время эпидемии коронавируса о самоубийстве задумывались 90 тысяч финнов — своя собака спасла Йанне Кейнянена, когда он хотел убить себя
Janne Keinäsellä on viesti kaikille itsetuhoisia ajatuksia hautoville. Hän aikoi muutama vuosi sitten tappaa itsensä, mutta keksi keinon päästä eroon synkistä ajatuksista.
У Йанне Кейнянена есть что сказать людям, охваченным суицидальными мыслями. Несколько лет назад он собирался покончить с собой, но все-таки смог найти способ избавиться от мрачных размышлений.
–En uskaltanut ajaa autolla ilman, että koirani oli mukana. Pelkäsin ajavani muuten päin rekkaa tai kalliota. Koiran takia en voinut tehdä niin, koska halusin sille vain hyvää.
«Я не решался ездить на машине без своего пса. Я боялся, что могу въехать в грузовик или скалу. Из-за пса я не мог так поступить, ведь я хотел ему только хорошего».
Näin 42-vuotias Janne Keinänen ajatteli muutama vuosi sitten.
В таком состоянии 42-летний Янне Кейнянен находился несколько лет назад.
Aluksi itsetuhoiset ajatukset tulivat mieleen hetkittäin. Sitten ne alkoivat vahvistua ja tuntua loogisilta.
Сначала суицидальные мысли появлялись лишь на мгновение. Потом они начинали крепнуть и казаться логичными.
– Minulla oli tapana miettiä kaikki huonot ominaisuuteni valmiiksi. Jos kuka tahansa huomautti jostain, vaikkapa hupparin rispaantuneesta hihasta, ajattelin, että nyt ihmiset huomaavat miten huonot vaatteet minulla on ja että pidän huonosti huolta itsestäni. Se vahvisti negatiivisia ajatuksia.
«У меня была привычка уделять своим негативным чертам слишком много внимания. Например, если кто-нибудь смотрел на затертый рукав моей толстовки, я думал, что все заметили, какая у меня плохая одежда и как плохо я о себе забочусь. Так мои негативные мысли только крепли».
Lopulta itsemurha-ajatuksista muodostui selvä suunnitelma.
В итоге мысли о самоубийстве превратились в конкретный план.
– Tiesin hyvin tarkkaan miten, missä ja milloin teen itsemurhan. Suunnittelin, miten teen sen niin, ettei kukaan löytäisi minua. Halusin, ettei homma jää yritykseksi.
«Я хорошо знал, как, где и когда я покончу с собой. Я хотел все сделать так, чтобы никто меня не нашел. Мне хотелось довести дело до конца».
Synkkien ajatusten taustalla oli asioita, jotka Keinänen oli jättänyt menneisyydessään käsittelemättä.
Причиной мрачных мыслей были события из прошлого, с которыми Янне Кейнянену было тяжело разобраться.
Vuonna 2010 Keinäsen avoliitto päättyi yllättäen vaikeaan eroon. Kavereita tai harrastuksia ei juurikaan ollut, päivät kuluivat 16-tuntisia työvuoroja tehdessä. Vuoden 2010 lopulla mies poltti itsensä loppuun.
В 2010 году Кейнянен пережил тяжелый развод. Друзей и увлечений у него особо не было, и он работал по 16 часов в день. В конце 2010 года он довел себя до выгорания.
– Sain terveyskeskuslääkäriltä burnout-diagnoosin ja mielialalääkkeet. Makaillessani yksin asunnollani mieleen nousivat väkivaltainen lapsuus, koulukiusaaminen, yksinäisyys ja kaikki epäonnistumiseni. En pystynyt käsittelemään kaikkea kerralla.
«Врач поставил мне диагноз „эмоциональное выгорание» и выписал лекарства. Я лежал в одиночестве в своей квартире, и на ум приходили воспоминания о насилии в детстве, травле в школе, одиночестве и всех моих неудачах. Я не знал, что с этим всем делать».
Keinänen alkoi saada paniikkikohtauksia ja hän pelkäsi sosiaalisia tilanteita. Silloin mieleen tulivat ensimmäisen kerran itsetuhoiset ajatukset. Niitä alkoi tulla täysin arkisissa tilanteissa: kaupassa, televisiota katsellessa, syödessä tai koiraa ulkoiluttaessa.
У Янне Кейнянена начались панические атаки. Он боялся ходить на социальные мероприятия. Тогда у него впервые появились суицидальные мысли. Они начали возникать даже в самых обычных повседневных ситуациях: в магазине, по время просмотра телепередач, во время еды или на прогулке с собакой. Мрачные мысли появлялись неожиданно, и Кейнянен не мог от них спастись.
Synkät ajatukset tulivat yllättäen, mutta Keinänen ei osannut pelästyä niitä.
– Se tunne oli niin kokonaisvaltainen, että se tuntui loogiselta. Tietenkin minun pitää tehdä jotain itsetuhoista, koska olen niin huono ja arvoton.
«Переживания было настолько сильными, что идеи казались логичными. „Конечно же, мне нужно совершить самоубийство, потому что я такой плохой и бесполезный»».
Etenkin nuorilla itsetuhoisia ajatuksia
Больше всего суицидальных мыслей — у молодежи
Suomessa tehdään vuosittain noin 800 itsemurhaa. Itsemurhaa yrittäviä arvioidaan olevan noin 10 000–30 000. Koronaviruspandemia on heikentänyt suomalaisten mielenterveyttä entisestään.
Ежегодно в Финляндии совершается около 800 самоубийств. Число попыток покончить с собой доходит до 10-30 тысяч. Эпидемия коронавируса подкосила психическое здоровье финнов еще сильнее.
Suomen Mielenterveys ry:n (Mieli) tuoreen tutkimuksen mukaan lähes 90 000 suomalaisella on ollut itsetuhoisia ajatuksia koronakevään ja -kesän aikana.
Согласно недавнему исследованию организации «Психическое здоровье Финляндии», «Миели» (Suomen Mielenterveys ry, Mieli), во время обострения эпидемии коронавируса суицидальные мысли возникали примерно у 90 тысяч финнов.
– Pandemia vaikuttaa niin moneen elämän osa-alueeseen. Yhtäkkiä eristäydytään kotiin, ei nähdä ihmisiä, arjen tuki töissä ja opiskelussa jää pois, kertoo Mieli ry:n itsemurhien ehkäisykeskuksen päällikkö Marena Kukkonen.
«Пандемия влияет на очень многие стороны жизни. Вдруг приходится изолироваться дома, прекратить общение, лишиться поддержки на работе и учебе», — рассказывает руководитель Центра по предотвращению суицида при организации «Миели» (Mieli) Марена Кукконен (Marena Kukkonen).
Heikentynyt mielenterveys ja itsetuhoiset ajatukset korostuivat kyselyn mukaan erityisesti nuorten ja naisten keskuudessa. Kyselyyn vastasi yhteensä 1 000 suomalaista. Otos sovitettiin vastaamaan valtakunnallisesti suomalaista väestöä iän, sukupuolen, asuinpaikkakunnan tyypin sekä maakunnan mukaan.
Согласно результатам опроса, проблемы с психическим здоровьем и суицидальные мысли возникали особенно часто у молодежи и женщин. В опросе приняла участие в общей сложности тысяча финнов. Среди них были представители разного возраста, пола и мест проживания.
Kukkonen on huolissaan siitä, että apua mielenterveysongelmiin on ollut korona-aikana saatavilla epätasaisesti.
Марена Кукконен обеспокоена тем, что во время эпидемии психиатрическая помощь оказывалась плохо.
– Monet terveydenhuollon toiminnot ajettiin alas hyvin nopeasti. Esimerkiksi lähetteiden kirjoittamista siirrettiin eteenpäin ja hoitosuhteet eivät alkaneet suunnitellusti. Vertaistukiryhmät on monille elintärkeitä. Kun ne jäivät pois, tilalle ei jäänyt mitään.
«Многие медицинские учреждения закрылись в срочном порядке. Выписка направлений задерживалась, плановое лечение откладывалось. Для многих группы поддержки жизненно важны. Лишившись их, люди оказывались в пустоте».
Kukkosen mukaan poikkeusolojen aikana ihmiset eivät uskaltaneet hakea tarvitsemaansa apua päivystyksestä. Sen sijaan matalan kynnyksen palveluissa, joita pystyy käyttämään kotoa käsin, yhteydenotot lisääntyivät voimakkaasti.
По словам Марены Кукконен, в необычных условиях никто не решался обращаться за помощью к дежурным врачам. В свою очередь, дистанционными услугами пользовались значительно чаще, чем раньше.
– Aikaisemmin kriisipuhelimeen tuli yhdeksän itsetuhoista puhelua päivässä. Kesän aikana niitä tuli 20, Kukkonen sanoo.
«Раньше на горячую линию ежедневно звонили около девяти человек с суицидальными мыслями. Летом число таких звонков достигало около 20 в день», — рассказывает Кукконен.
Miehet eivät hae apua
Мужчины за помощью не обращаются
Tilastokeskuksen mukaan kolme neljästä itsemurhan tehneestä on mies. Itsemurhan tehneiden miesten keski-ikä on 48 vuotta.
Как сообщает статистический центр Финляндии (Tilastokeskus), из четырех человек, совершивших самоубийство, трое были мужчинами. Средний возраст мужчин-самоубийц — 48 лет.
Suomen Mielenterveys ry:n tuoreeseenkyselyyn vastanneista itsemurhaa joskus vakavasti miettineistä miehistä 52 prosenttia ei ole hakenut apua itsetuhoisiin ajatuksiinsa.
Согласно результатам недавнего опроса организации «Психическое здоровье Финляндии», среди мужчин, серьезно задумывавшихся о самоубийстве, 52% не обращались за помощью к специалисту.
Myös Janne Keinänen viivytteli avun hakemista.
Янне Кейнянен тоже откладывал поход к врачу.
– Turpo-koira oli ainoa syy miksi poistuin asunnosta, edes siihen lähimetsään ja kauppaan. Koiran läsnäolosta oli myös apua. Oli luottokaveri, kenelle purkaa fiiliksiä, joita ei kenellekään muulle uskaltanut.
«Моя собака Турпо была единственной причиной, чтобы я вышел из квартиры, даже в ближайший лес или магазин. С собакой было легче. У меня был друг, с которым я мог поделиться чувствами, о которых боялся говорить другим».
Millään muulla ei ollut Keinäselle mitään merkitystä.
Кейнянена больше ничего не интересовало.
– Vaikeinta oli myöntää itselleen, että tarvitsee apua. Olin pitkään todella synkissä vesissä, vaikka olisin voinut säästää reilusti aikaa kertomalla esimerkiksi kavereilleni omista itsetuhoisista ajatuksistani.
«Тяжелее всего было признать, что мне нужна помощь. Я был погружен в свои мрачные мысли очень долго, хотя мог бы сэкономить уйму времени, к примеру, рассказав о своих суицидальных мыслях приятелям».
Lopulta Keinänen haki apua keskussairaalan päivystyksestä.
В итоге Кейнянен обратился в отделение дежурной помощи центральной больницы.
– Koin epäonnistuneeni täysin elämässä joka aspektilla. Jossain oli kuitenkin jäljellä pieni kipinä, että vielä pitää vähän jaksaa, joten menin päivystykseen.
«Мне казалось, что я проиграл во всех аспектах своей жизни. Но где-то глубоко во мне еще были мысли, что у меня еще есть шанс, и я пошел в дежурное отделение».
Päivystyksestä mies kuitenkin käännytettiin pois.
Однако там мужчине отказали.
– Sairaanhoitaja sanoi, että nämä asiat eivät kuulu meille, täältä ei löydy apua sinulle. Nyt se tuntuu hassulta, koska alle 50 metriä päivystyksen vastaanotosta on mielenterveyspäivystyksen vastaanotto, josta olisin voinut saada apua, jos minut olisi ohjattu sinne.
«Медсестра сказала мне, что они не занимаются этими вопросами, мне не могут помочь. Сейчас мне это кажется странным, потому что в 50 метрах от дежурного отделения было психиатрическое отделение, где я мог бы получить помощь, если бы меня туда направили».
Päivystyksen reaktio vahvisti Keinäsen arvottomuuden tunnetta.
Эта реакция только усилила в Кейнянене чувство собственной никчемности.
– Tavallaan sisuunnuin, että pitää sitten itse hoitaa tämäkin.
«Это меня разозлило. Я понял, что мне и с этим придется справляться в одиночку».
Keinänen selvitti, mistä voisi saada apua ja asteli seuraavana arkipäivänä mielenterveyspäivystykseen. Hänellä on pelkkää hyvää sanottavaa mielenterveyspäivystyksestä.
Янне Кейнянен выяснил, где можно получить помощь, и на следующий день отправился в психиатрическое отделение. О нем он отзывается положительно.
– Siellä ei vähätellä asiaa eikä sieltä tule hullun leimaa papereihin.
«Там не относятся к таким вещам пренебрежительно, и в документах не пишут, что ты какой-то псих».
Mieli ry:n itsemurhien ehkäisykeskuksen päällikkö Marena Kukkoselle tilanne on tuttu. Hän kertoo, että avun saaminen sairaalan päivystyksestä on sattumanvaraista.
Марена Кукконен говорит, что с такими вопросами в больницах действительно полный хаос.
– Se riippuu alueesta ja jopa vastaanottavasta henkilöstä.
«Зависит от региона и даже от медсестры, которая помогает вам найти специалиста».
Ajatukset väkisin pois itsemurhasta
От мыслей о самоубийстве пришлось избавляться принудительно
Janne Keinäsen mukaan hänen paranemisensa alkoi, kun hän itse oivalsi, että vika on hänen ajattelussaan. Hän sai terapeutilta tilanteeseensa uusia näkökulmia, jotka auttoivat häntä työstämään ajatusmaailmaansa.
Янне Кейнянен считает, что начал поправляться, когда осознал, что проблема — в его мыслях. Благодаря терапевту он взглянул на ситуацию иначе, и это помогло ему изменить ход мыслей.
– Koen, että oma pää pitää korjata sisältäpäin. Ulkoa ei voida kuin vähän ohjata. Itsetuhoiset ajatukset ovat kuitenkin vain ajatuksia, jotka eivät itsessään ole yhtään mitään. Jos nyt ajattelen, että tähän huoneeseen tulee höyryveturi, niin ei tule.
«Я понимаю, что мне нужно „починить» свою голову изнутри. Суицидальные мысли — это только мысли, которые сами по себе ничего не значат. Я могу сейчас подумать, что в эту комнату заезжает паровоз, но наяву этого не случится».
Keinänen on myös oppinut tunnistamaan omat tunteensa.
Также Янне Кейнянен научился признавать свои чувства.
– Jos minua nyt harmittaa, pitää miettiä, mitä ajatus aiheuttaa harmituksen. Kun löydän sen asian, vaihdan sen ja ajattelen jotain muuta.
«Если мне сейчас грустно, я задумываюсь, какая мысль вызывает такие эмоции. Я нахожу эту мысль и заменяю ее другой».
Alkuun itsetuhoisten ajatusten tultua mieleen Keinänen ajatteli väkisin mitä tahansa muuta.
Потом Кейнянен принуждал себя думать о чем-нибудь другом.
– Kerta toisensa jälkeen sinnikkäästi pohdin esimerkiksi avaruutta. Siitä keksi aina jotain mietittävää. Tärkeintä oli jatkaa avaruuslennon miettimistä, vaikka ahdistus pomppasi mieleen. Lopulta ahdistukselle ei jäänyt muuta vaihtoehtoa kuin jäädä taka-alalle.
«Раз за разом я начинал упорно думать, к примеру, о космосе. Важнее всего было сосредоточиться на размышлениях о космосе, несмотря на чувство удрученности. В итоге удрученность уходила на задний план».
Nykyisin Lappeenrannassa asuva Keinänen käy viikoittain terapiassa. Lääkkeitäkin hän kokeili, mutta niistä ei ollut apua.
Сейчас Янне Кейнянен, живущий в Лаппеенранте, каждую неделю ходит к психотерапевту. Он пробовал принимать лекарства, но это ему не помогло.
– On todella vaikeaa yrittää opettaa omaa päätä ajattelemaan eri tavalla. Olen kuitenkin oppinut käsittelemään omia tunteitani ja pystyn nyt kokemaan myös synkät tunteet, mutta niiden vietäväksi ei tarvitse mennä.
«Очень тяжело приучить свою голову думать как-то иначе. Но я все же научился разбираться со своими чувствами и могу справиться даже с мрачными эмоциями, они меня не поглощают».
Vähän aikaa sitten Keinänen joutui viemään yli 13-vuotiaan Turpo-koiransa lopetettavaksi. Sama koira oli ollut mukana autossa estämässä omistajaansa tekemästä itsemurhaa, kun Keinänen ei uskaltanut lähteä ajamaan ilman sitä.
Не так давно Кейнянену пришлось усыпить своего пса Турпо, которому было уже 13 лет. Это тот самый пес, который спасал своего хозяина от суицидальных поступков за рулем.
– Jouduin todella kovasti hallitsemaan itseäni, etten aivan täysin päästä synkkyyttä päälle. Pystyin kuitenkin säilyttämään toimintakykyni ja viemään koiran eläinlääkärille, vaikka siellä murruinkin.
«Мне пришлось серьезно взять себя в руки, чтобы не погрузиться во мрак. Я смог собраться и отвезти собаку к ветеринару, хотя это и было очень тяжело».
Nyt Keinäsellä on uusi koira, 12 viikkoa vanha amstaffinpentu Pipsa.
Сейчас у Янне Кейнянена новая собака, 12-недельный щенок американского стаффордширского терьера Пипса.
«Minulle kuuluu oikein hyvää»
«У меня все замечательно»
Itsetuhoisia ajatuksia Keinäsellä ei ole ollut kolmeen vuoteen.
Суицидальные мысли не посещают Янне Кейнянена уже три года.
– Minulle kuuluu oikein hyvää. Tiedän, että viisi vuotta sitten olisin löytänyt tästä hetkestä paljon synkkiä juttuja, mutta nyt minun ei tarvitse niitä miettiä.
«У меня все замечательно. Пять лет назад я нашел бы в своей ситуации много печального, но сейчас мне не нужно об этом думать».
Hän kannustaa muitakin hakemaan apua rohkeasti.
Он призывает других смело обращаться за помощью.
– Se on kaiken sen vaivan arvoista. Ei pidä lannistua, vaikka juuri tänään olisi todella synkkää.
«Это стоит того. Нельзя падать духом, даже если сегодня вы чувствуете себя очень плохо».
Автор: Марика Анттонен (Marika Anttonen)
Yle.fi
10.9.2020
2 пинга