Tunne oikeutesi töissä
Kirjoittaja Maija Repo
Uusi työpaikka voi innostaa ja jännittää. Muista myös omat oikeutesi, sekä pitkissä että lyhyissä työsuhteissa. Listasimme perusasiat.
1. SOPIMUKSET PAPERILLE
Kun otat vastaan työpaikan, tee aina kirjallinen työsopimus. Se on työntekijän ja työnantajan välinen sopimus, jossa työntekijä sitoutuu työn tekemiseen ja työnantaja maksamaan sovitun palkan. Sopimuksen avulla vältetään ikävät yllätykset.
Työsopimuksessa määritellään onko työ määräaikainen vai voimassa «toistaiseksi » — eli vakituisesti. Määräaikaisessa sopimuksessa pitää kertoa työn kesto ja perustelut sille, miksi työsuhde ei ole vakinainen. Kaikissa sopimuksissa ilmoitetaan myös työn alkamisajankohta ja irtisanomisaika.
Sopimuksessa kerrotaan myös, ketkä ovat sopimuksen osapuolet (sinä ja työnantaja), työn laatu (millaista työtä teet), aika (milloin teet työtä), suorittamispaikka seka palkka, luontaisedut (esim. työpuhelin) ja palkanmaksukausi. Jos työssä on koeaika, sen pituus ilmoitetaan sopimuksessa. Työsopimuksen tulee noudattaa alan yleistä työehtosopimusta* josta saat tietoa esimerkiksi omasta ammattiliitostasi.
2. VAADI OPASTUSTA,VÄLTÄ VAARAT
Uudella työntekijällä on oikeus saada kunnollinen opastus työhön, laitteiden ja koneiden toimintaan ja työturvallisuuteen. Neuvoja kannattaa siis kysyä!
Alle 18-vuotiaiden nuorten on myös hyvä tietää, että heiltä ei voi vaatia kaikkia samoja asioita kuin vanhemmilta työntekijöiltä. Laissa on määritelty erityisesti nuoria koskevat työehdot, jotka liittyvät: työvuorojen pituuteen ja ajankohtaan . Vaarallisesta työstä on kaikilla oikeus kieltäytyä.
Erilaissa ongelmatilanteissa apua voi pyytää esimerkiksi työpaikan luottamusmiehelts tai muilta vanhemmilta työntekijöiltä. Myös ammattiliitosta voi kysyä neuvoja, vaikkei liittoon kuuluisikaan.
3. TARKISTA PALKKAKUITTI
Kun palkka maksetaan, työnantajan pitää toimittaa sinulle kirjallisesti tiedot palkanmaksusta. Palkkakuittiin on merkitty peruspalkka, ilta-, viikonloppuja ylityökorvaukset ja palkasta perityt maksut (verot ja sairausvakuutus- ja eläkemaksut). Palkkakuitti kannattaa aina tarkistaa ja säästää. Kuitista näet, onko kaikki tekemäsi työtunnit ja mahdolliset ilta-, viikonloppu- tai ylityökorvaukset laskettu mukaan.
Suomessa ei ole määritelty minimipalkkaa, joka koskisi kaikkia aloja. Eri alojen vähirnmäispalkkavaatirnukset löytyvät kunkin alan työehtosopimuksesta. Oman työsopimuksesi ehdot eivät saa olla huonommat kuin alasi yleisessä työehtosopimuksessa. Oman alan ehtoihin on siis hyvä tutustua. Muista myös, että eläkettä kertyy myös lyhyistä työsuhteista ja kesätöistä kaikille 18-vuotta täyttäneille.
4. HUOLEHDI LOMISTA, VAADI TYÖTODISTUS
Jokaisesta työstä kertyy lomaa. Jos et ehdi tai pysty viettämään lomapäiviä työsuhteen aikana, loma maksetaan sinulle lomakorvauksena.
Lomapaiviesi määrä lasketaan työn pituuden ja työajan perusteella. Lomapäivien ajalta maksetaan normaali palkka, jonka saat tilillesi loman aikana tai sen jälkeen — tai työsuhteen päättyessä. Joihinkin työsopimuksiin kuuluu myös palkan lisänä lomaraha, joka on yleensä 50 prosenttia palkasta.
Työn loputtua työnantajan pitää aina antaa työntekijälle työtodistus. Huolehdi, että saat sen. Todistus on tärkeä, sillä sitä tarvitaan usein uutta työpaikkaa tai opiskelupaikkaa hakiessa.
Ammattiliiton liittymistä kannattaa harkita, vaikka olisit lyhyessäkin työsuhteessa. Liittojen jäsenet saavat mahdollisen työttömyyden aikana ansiosidonnaista päivärahaa, jonka määrä kertyy sen mukaan, kauanko olet ollut työssä.
Jäsenille on tarjolla myös erilaisia etuja sekä koulutusta ja neuvontaa. Ammattiliitot huolehtivat myös yleisemmin työntekijöiden oikeuksista esimerkiksi neuvottelemalla työehtosopimukset.
Pikaohje — pistä lompakkoon!
* Tee kujallinen työsopimus
* Tarkista palkkakuitm tiedot
* Tarkista saamasi lomakorvaukset
* Vannista, että saat työtodistuksen
* Tutustu oman alasi yleisiin työehtoihin
Знай свои права на рабочем месте
Новое рабочее место может увлекать и возбуждать. Помни также о своих правах, как в случае долговременных, так и в случае кратковременных трудовых отношений.
Мы составили список главного.
1. Договор в бумажном виде
Когда ты соглашаешься принять рабочее место, делай всегда письменный трудовой договор. Это договор, заключаемый между работником и работодателем, в котором работник обязуется делать работу, а работодатель — плать обговоренную зарплату. С помощью трудового договора избегают неприятных неожиданностей.
В трудовом договоре определяют, является ли работа ограниченной каким-то сроком, временная, или она в силе на неопределенное время, то есть постоянная. В договоре о временной работе необходимо рассказать о длительности работы и основания того, почему работа не постоянная. Во всех договорах указывается время начала работы и определяется срок с случае увольнения с работы.
В договоре рассказывают также, кто является сторонами договора (ты и работодатель), характер работы (какую работу ты будешь делать), время (когда ты делаешь работу), место работы и также зарплата, натуральные льготы (например, рабочий телефон) и с каким интервалом выплачивается зарплата. Трудовому договору следует придерживаться общего коллективного договора данной области, о котором можно получить информацию у своего профсоюза.
2. Требуй инструктажа, избегай опасностей
У нового работника есть право получить полноценный инструктаж для работы, в принципах работы устройств и машин, и в безопасности на рабочем месте. Советы стоит следовательно спрашивать!
В особых случаях помощь можно попросить у, например, доверенного лица прфосоюза или у других более опытных работников. Также у профсоюза можно просить советов, даже если к профсоюзу и не относишься.
3. Проверяй свои квитанции на зарпалату
Когда зарплату платят, работодателю необходимо выдать тебе письменные данные о выплате зарплаты. В квитанцию вносят данные о базовой зарплате, о выплатах за работу в вечернее время, в выходные и праздничные дни, а также о суммах, удержанных из зарплаты (налоги, пенсионные и медицинское страхование). Квитанции на зарплату стоит всегда проверять и сохранять. Из квитанции ты можешь увидеть, были ли тебе оплачены все твои рабочие часы, а также сосчитаны компенсации за работу в вечернее время, в выходные и праздничные дни, а также сверхурочная работа.
В Финляндии не определена минимальная зарплата, которая касалась бы всех профессий. Минимальные зарплаты, относящие к разным областям деятельности, можно найти в соответствующем коллективном договоре данной профессиональной области. Условия собственного трудового договора не могут быть хуже, чем условия коллективного договора той профессиональной области, в которой ты работаешь. С этими условиями, таким образом, хорошо ознакомиться. Не забывай также, что пенсия накапливается также и из краткосрочных трудовых отношений и работы летом для всех, кому исполнилось 18 лет.
4. Позаботься об отпуске, требуй справку с места работы
С любой работы накапливаются дни отпуска. Если ты не успеваешь или не можешь взять отпуск в течение трудовых отношений, отпуск оплачивают тебе как компенсацию за отпуск.
Твои отпускные дни подсчитывают на основании длительности работы и рабочего времени. Во время отпуска платят нормальную зарплату, которую ты полчаешь на свой счет во время отпуска или после него — или после окончания трудовых отношений. В некоторых трудовых договорах в дополнение к к зарплате есть также отпускные еньги, которые обычно 50 процентов от зарплаты.
После окончания работы работодатель должен дать работнику справку с места работы. Позаботься о том, чтобы получить ее. Эта справка важная, так как она требуется часто при поиске нового рабочего места или при поиске учебы.
Стоит подумать о вступлении в профсоюз, даже если у тебя лишь краткосрочные трудовые отношения. Члены профсоюза получают во время возможной безработицы пособие, зависящее от предыдущей зарплаты, размер которой обусловлен тем, долго ли ты был на работе.
Членам профсоюза предлагаются различные льготы, а также обучение или помощь советами. Профсоюзы заботяться также о самых общих правах работников, например ведя переговоры о коллективноых договорах.
Краткие инструкции — положи в свой бумажник!
- сделай письменный договор
- проверяй данные в квитанции о зарплате
- проверяй получаемые тобой компенсации на отпуск
- позаботься о получении справки с места работы
- ознакомься с коллективным договором в твоей профессиональной области
Свежие комментарии