Финский язык. Урок 32.

ПРЕДЫДУЩИЙ УРОК

В этом уроке:

• Условное наклонение (кондиционал)

• Перфектный кондиционал

• Ellei

• Упражнения

Кондиционал

Тема сегодняшнего урока – условное наклонение в финском языке (кондиционал). В русском языке условному наклонению соответствует частица «бы». В финском языке – суффикс -isi-:

nukkua — спать -> я спал бы – nukkuisin

lukea — читать -> я читал бы – lukisin.

В предложении:

Puhuisin suomea, jos osaisin. — Я бы говорил по-фински, если бы умел. 

puhua -> puhuisi-

osata -> osaisi-

Matkustaisin Italiaan, jos minulla olisi rahaa. — Я бы поехал в Италию, если бы у меня были деньги.

matkustaa -> matkustaisi-

olla -> olisi-

По-фински условное наклонение называется konditionaali. Его показателем является суффикс -isi- , который присоединяется к основе глагола в 3-м лице единственного (то есть к сильной гласной основе — нет пресловутого k-p-t-чередования).

Образование кондиционала в зависимости от типа глагола.

1 тип глаголов.

soittaa – hän soittaa – soitta- – minä soitta- + -isi- + -n = soittaisin

tietää – hän tietää – tietä- – minä tietä- + -isi- + -n = tietäisin

sanoa – hän sanoo – sano- minä sano- + -isi- + -n = sanoisin

— если основа 3 глагола лица единственного оканчивается на букву -е-, она выпадает:

lukea – hän lukee – luke-  — minä luk- + -isi- + -n = lukisin

— если основа глагола 3 лица множественного числа оканчивается на букву -i-, она выпадает:

oppia – hän oppii – oppi- minä opp- + -isi- + n = oppisin

2 тип глаголов.

При образовании кондиционала это, наверное, самый сложный случай:

Если основа глагола 3 лица множественного числа оканчивается на две гласных, первая гласная выпадает:

saada (получать) – hän saa (он получает) – то есть основа глагола: saa- – saa— — minä sa- + -isi- + -n = saisin

Jos saisin hyvät numerot, menisin yliopistoon. — Если бы я получил хорошие оценки, я бы пошел в университет.

Обратите внимание, что слово numero — номер, в разговорном финском означает еще и оценку в школе — hyvät numerot — хорошие оценки.

juoda – hän juo – juo- – minä jo- + -isi- + -n = joisin

syödä – hän syö – syö- – minä sö- + -isi- + -n = söisin

viedä – hän vie – vie- – minä ve- + -isi- + -n = veisin

Исключение: käydä – kävisi-

 Kävisin saunassa. — Я бы сходил в сауну.

He kävisivät kirjastossa. — Они бы сходили в библиотеку.

3 тип глаголов.

tulla – hän tulee – tule- – minä tul- +-isi-+ -n = tulisin

4 тип глаголов.

haluta – hän haluaa – halua- – minä halua- + -isi- + -n = haluaisin

5 тип глаголов.

tarvita – hän tarvitsee – tarvitse- – minä tarvits- + -isi- + -n = tarvitsisin

6 тип глаголов.

parata — hän paranee — parane- — minä parane + -isi- + -n = paranisin

Еще примеры использования кондиционала.

Ottaisitko kupin kahvia? — Возьмешь чашку кофе? (дословно: Взял бы ты чашку кофе?)

En tiedä, mitä minä tekisin. Ostaisinko pyörän tai auton. — Не знаю, что я бы сделал. Купил бы велосипед или автомобиль.

Voi kun meillä olisi tarpeeksi rahaa. — Ах, если бы у нас было достаточно денег!

Отрицательная форма кондиционала

Отрицательная форма кондиционала образуется путем добавления отрицательной частицы ei к форме кондиционала первого лица единственного числа без окончания (или, строго говоря, к основе кондиционала):

soittaa – minä soittaisin – soittaisi- — ei soittaisi

minä en soittaisi

sinä et soittaisi

hän ei soittaisi

me emme soittaisi

te ette soittaisi

he eivät soittaisi

Использование кондиционала

Кондиционал используется:

1. Если есть условие действия (действие нереально, невозможно, гипотетично):

Laulaisin, jos osaisin. — Спел бы, если бы умел.

Sanoisin, jos tietäisin. — Сказал бы, если бы знал.

En lähtisi mukaan, vaikka pyytäisit. — Не пошел бы с тобой, хотя бы ты просил.

2. При вежливой просьбе:

Soittaisitko minulle illalla? — Мог бы ты мне позвонить сегодня вечером?

Panisitko oven kiinni? — Не мог бы ты закрыть дверь?

Avaisitko ikkunan? — Не мог бы ты открыть окно?

Haluaisimme kysyä erästä asiaa. — Мы хотели бы спросить одну вещь.

En haluaisi lähteä sinne. — Не хотел бы я отправиться туда. (вежливый отказ)

Olisit jo hiljaa! — Не мог бы ты не шуметь!

3. Если говорящий не уверен в чем-то:

En osaa sanoa, mitä haluaisin. — Не могу сказать, что бы я хотел.

En tiedä, mitä sanoisin. — Я не знаю, что сказать (бы).

4. Если говорящий желает что-либо:

Olisipa jo kesä! — Ах, если бы было уже лето!

Haluaisin käydä Australiassa. — Хотел бы я побывать в Австралии.

Olisi kiva matkustaa Kiinaan! — Было бы здорово поехать в Китай!

Voi kun osaisin laulaa! — Ах, если бы я умел петь!

С кондиционалом часто используются союзы jotta и että — которые в таких предложениях можно переводить как «чтобы; для того, чтобы«.

— Miksi tulit Suomeen? — Почему ты приехал в Финляндию?

— Jotta (että) oppisin suomea. — Чтобы учить финский.

Opiskelen suomea siksi, että voisin tutusua paremmin suomalaiseen kulttuuriin. — Я изучаю финский для того, чтобы познакомиться лучше с финской культурой.

Очень правильно сказано!

Перфектный кондиционал

Несколько более сложная форма кондиционала, это перфектный кондиционал.

Образуется он с помощью личных форм вспомогательного глагола olla — то есть как и перфект — но уже в условном наклонении (olisi) и II причастия актива спрягаемого глагола:

olisi-t- + -nut/-nyt (-neet)

olisin mennyt — я бы пошёл

Еi + olisi + -nut/-nyt (-neet)

en olisi mennyt — я бы не пошёл

Перфектное условное наклонение служит для выражение действия, которое осталось неосуществленным (это очень важно).

Например, в русском языке:

Если бы я учился лучше, я бы сдал экзамен (но, увы, учился я плохо и экзамен провалил).

Olisin myöhästynyt, ellei Martti olisi auttanut minua. — Я бы опоздал, если бы Матти не помог мне. (но Матти помог и я не опоздал — мое опоздание, таким образом, не осуществилось)

Jos et olisi lukenut kielioppia, et olisi osannut vastata kysymyksiin. — Если бы я не учил грамматику, я бы не смог ответить на вопросы. (Но я учил, молодец такой, и поэтому смог на вопросы ответить)

Напоминаю — или сообщаю, что в бытовом финском языке глагол lukea — читать, еще имеет значение учить — что, в общем, довольно логично.

Olisin ollut surullinen, jos hän ei olisi tullut mukaan. — Я бы огорчился (был грустным), если бы он не присоединился.

tulla mukaan — присоединиться

Отрицательный союз ellei

С кондиционалом часто употребляется отрицательный союз ellei.

En olisi saanut työtä ajoissa valmiiksi, ellei hän olisi auttanut. — Я бы не закончил работу вовремя, если бы он не помог.

ellei = jos ei — если не

Maksoin jo velkani, ellen väärin muista. — Я заплатил свой долг, если только я не помню неправильно. (я перевожу предложение дословно для понятности). 

Так как отрицательная частица ei в финском языке изменяется по лицам, то и этот отрицательный союз меняется по лицам:

ellen

ellet

ellei

ellemme

ellette

elleivät

Hakijoita oli sata, ellei enemmänkin. — Соискателей было сто человек, если и не больше.

Теперь потренируемся в использовании кондиционала. 

Упражнение 1.

Поставьте глаголы в нужную форму:

1. Jos minulla (olla) *** kaksi munaa, minä (tehdä) *** munakasta.

2. Jos (saada) *** paljon rahaa, (ostaa) *** talo.

3. Jos (olla) *** niin kaunis kuin Sindi Krouford, (mennä) *** naimisiin Bred Pitiin.

4. Jos (tavata) *** Mariin, (puhua) *** hänelle tästä asiasta.

5. Jos (soittaa) *** kitaraa, (laulaa) *** sinulle laulua.

6. Jos (matkustan) *** Pietariin, minä (käydä) *** Kunstkamerassa.

7. (Voida) *** kirjoitaa minulle huomenna?

8. Jos minä (pitää) *** rock-musikkista, minä (tulla) *** konsertiin sinun kanssa.

9. Minä (haluta) *** tutustua Jussiin.

10. Jos sinä (ei juoda) *** paljon eilen, tänään (ei kärsiä) *** krapulasta*.

* krapula – похмелье 

Ответы:

Упражнение 2.

Подберите правильно к предложениям из первой группы придаточные предложения из второй группы, поставив при этом все глаголы в правильную форму. Несколько запутанное упражнение, но крайне полезное. В ответы не подглядывайте!

Первая группа.

1. Jos (olla) *** taikuri*, … .

2. Jos (voittaa) *** 1000000 euroa, … .

3. Jos minä (asua) *** asumatomilla saarella, … .

4. Jos minä (syntyä) *** eläimenä, … .

5. Jos minä (tavata) *** vaaleanpunaisen norsun Huvilatiella, … .

6. Jos minä (ei riidellä) *** eilen hänen kanssa, … .

7. Jos sinä (opiskella) *** ahkerammin, … .

8. Jos hän (ei tulla) *** lääkäriksi, … .

9. Jos minä (rakastua) ***, … .

10. Jos minä (tiskata ja siivota) huoneeni, … .

Вторая группы.

a) ehkä (tulla) *** hulluksi.

b) (ajatella) *** kullastani joka hetki.

c) ehkä (osata) *** lentaa

d) eilen (suorittaa) *** tentit.

e) (olla) *** kissa.

f) (ihmetellä) ***.

g) hänestä (tulla) *** näyttelijä.

h) (saada) *** minä mennä discoon tänä iltänä?

i) huomenna me (juhlia) *** meidän vuosijuhlaamme yhdessä.

j) (ostaa) *** ison talon merenrannalla.

* taikuri – волшебник 

Ответы:

Упражнение 3.

Вежливость – залог успеха. Теперь мы с вами потренируемся в составлении вежливых просьб на финском языке.

Tee seuraavia lauseita kohteliaampia. — Сделай следующие предложения более вежливыми.

Образец:

Osta maitoa! ->Voisitko ostaa maitoa? Ostaisitko maitoa?

1. Mikko, tule heti tänne!

2. Sano, mitä kello on?

3. Ole hiljaa!

4. Kerro (Sano), mikä bussi menee Käpylään?

5. Laita televisio kiini!

6. Sano, missä on WC?

7. Lainaa minulle rahaa!

8. Tupakkaa!

9. Missä on lähin huoltoasema?

10. Valot pois!

11. Turpa kiinni!

* turpa kii(nni) – vahva vaientamiskäsky: suu kiini, tukkoon, pää kiinni, puhumattomana, hiljaa, vaiti olemisesta.

(Vesa Jarva, Timo Nurmi. Oikeeta suomee. Suomen puhekielen sanakirja. Jyväskylä, 2004) . Рус. – заткнись, закрой варежку. 

Ответы:

Текст-упражнение для чтения

Прочитайте текст. Найдите в тексте все глаголы в форме условного наклонения, выпишите их и определите их начальную форму.

MATKAHAAVEITA

Mari istuu olohuoneessa ja katselee esitteitä, jotka hän on hakenut matkatoimistosta. Ulkona on kylmä ja pimeä marraskuun ilta. Mari toivoo, että olisi edes lunta, että ei olisi niin synkkää. Valkoinen lumi antaisi hieman valoa kaamokseen. Tällaisena iltana on todella mukava istua sisällä lämpimässä ja haaveilla lomasta jossakin eksoottisessa maassa.

Marin mielestä ulkomaille täytyy mennä talvella. Hän ei lähtisi mihinkään Suomesta silloin, kun on kesä. Mutta nyt vuoden pimeimpänä aikana hän voisi lähteä mihin tahansa, missä aurinko paistaa. Marilla ja hänen miehellään Mikolla on 2 viikkoa lomaa joulukuussa, joten heillä olisi hyvin aikaa viettää lomansa ulkomailla.

Viime syksynä Mari ja Mikko kävivät Kreikassa. Mari miettii, mihin talvella kannattaisi matkustaa. Hän haluaisi tällä kertaa nähdä jotain aivan erilaista: “Jos meillä olisi enemmän rahaa, matkustaisimme Kiinaan. Kävisimme katsomassa tietysti Kiinan muuria ja tutustuisimme kiinalaiseen keittiöön. Kävelisimme kiinalaisen suurkaupungin kaduilla ja ihmettelisimme kuinka erilaista elämä siellä onkaan. Kiinaan voisi olla jännittävä matkustaa junalla Aasian läpi. Matka olisi kyllä pitkä; se veisi ainakin viikon. Silloin loman pitäisi olla paljon pitempi kuin kaksi viikkoa. Entäpä jos meillä olisi oikein pitkä loma ja paljon rahaa, voisimme matkustaa maailman ympäri. Lentäisimme Amerikkaan ja sieltä Japaniin. Kävisimme Australiassa ja Afrikassa ja palaisimme sitten takaisin kotiin.”

Mikko tulee työstä. Hän huomaa, että Mari istuu sohvalla ajatuksissaan, eikä kuule mitään. “Mitä sinä haaveilet?” Mikko kysyy Marilta.

Mari säpsähtää, kun huomaa Mikon. “Ai hei! Minä suunnittelen meidän lomamatkaamme. Tulisitko istumaan tähän minun viereeni niin voisimme yhdessä miettiä mihin lähtisimme. Mitä luulisit, riittäisivätköhän meidän rahat Kiinan-matkaan? Minä niin haluaisin käydä siellä. Ajattele, se olisi niin erilaista.”

“Kiinaanko? En minä tiedä. Eikö se tulisi hirveän kalliiksi? Minä ajattelin, että jos lähtisimme laivamatkalle Tukholmaan. Siihen ei menisi niin paljon rahaa, eikä meidän tarvitsisi olla poissa kotoa kuin pari päivää.”

Слова:

aivan – совсем, совершенно

ajatuksissaan – в ее мыслях (инессив множественного числа слова ajatus + притяжательный суффикс 3-го лица в форме –an — в финском языке такие конструкции очень популярны)

ei mihinkään – никуда

eksoottinen – экзотический

Entäpä jos… – Ах, если бы…

esite – брошюра

haave (haavee-) – мечта, фантазия

haaveilla – мечтать

ihmetellä – удивляться

jännittävä – захватывающий

Kiina – Китай

Kreikka – Греция

maanosa – континент, часть света

mihin tahansa – куда угодно

muuri – каменная стена

sopivan hintainen – по подходящей цене

synkkä – мрачный, пасмурный, хмурый

säpsähtää – вздрогнуть

Ответы:

СЛЕДУЮЩИЙ УРОК